Een gebrek aan ambitie en aandacht voor de wereldwijde uitbreiding van elektriciteitsnetten brengen de energietransitie in gevaar. Dat stelt het internationaal energieagentschap IEA in een nieuw onderzoeksrapport.
Met het rapport Electricity Grids and Secure Energy Transitions geven de onderzoekers voor het eerst een wereldwijd overzicht van de ontwikkeling van stroomnetten. De belangrijkste conclusie van het IEA is dat er tekenen zijn dat de uitbreiding van elektriciteitsnetten geen gelijke tred houden met de snelle groei van wind- en zonne-energie, elektrische auto’s en warmtepompen.
80 miljoen kilometer
Het energieagentschap waarschuwt dat zonder meer beleidsaandacht en investeringen tekortkomingen in de reikwijdte en de kwaliteit van de netwerkinfrastructuur het klimaatdoel om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius buiten bereik kan brengen en de energiezekerheid kan ondermijnen.
Om alle nationale klimaat- en energiedoelstellingen te halen, moet er tegen 2040 80 miljoen kilometer aan elektriciteitsleidingen worden toegevoegd of vervangen. Dat is een hoeveelheid die gelijk is aan het hele bestaande wereldwijde stroomnetwerk.
600 miljard dollar
Grote veranderingen in de manier waarop stroomnetten werken en worden gereguleerd, zijn volgens de onderzoekers essentieel. Bovendien moeten de jaarlijkse investeringen, die over het algemeen stagneren, in 2030 verdubbeld zijn tot meer dan 600 miljard Amerikaanse dollar per jaar.
Het IEA-rapport identificeert een grote en groeiende rij van 3.000 gigawatt hernieuwbare-energieprojecten die wachten op groen licht om te worden aangesloten op het stroomnet. 1.500 gigawatt van deze projecten bevindt zich volgens de onderzoekers in een vergevorderd stadium van ontwikkeling. Terwijl de investeringen in hernieuwbare energie snel zijn toegenomen – bijna een verdubbeling sinds 2010 – zijn de wereldwijde investeringen in elektriciteitsnetten nauwelijks veranderd en wereldwijd stabiel gebleven op ongeveer 300 miljard Amerikaanse dollar per jaar.
Handen ineenslaan
‘De recente vooruitgang op het gebied van schone energie die we in veel landen hebben gezien, is ongekend en reden voor optimisme, maar kan in gevaar komen als regeringen en bedrijven niet de handen ineenslaan om ervoor te zorgen dat de elektriciteitsnetten van de wereld klaar zijn voor de nieuwe mondiale energie-economie die snel aan het ontstaan is’, stelt uitvoerend directeur Fatih Birol van het IEA. ‘Dit rapport laat zien wat er op het spel staat en wat er moet gebeuren. We moeten vandaag investeren in netwerken of morgen geconfronteerd worden met een gridlock.’
Nieuw scenario
In een nieuw scenario dat voor het rapport is ontwikkeld, de Grid Delay Case, is onderzocht wat er zou gebeuren als investeringen in elektriciteitsnetten niet snel genoeg worden opgeschaald en hervormingen in de regelgeving traag verlopen.
Uit het rapport blijkt dat de CO2-uitstoot tussen 2030 en 2050 bijna 60 miljard ton hoger zal zijn door een langzamere uitrol van hernieuwbare-energiebronnen met een hoger verbruik van fossiele brandstoffen tot gevolg. Hierdoor zou de wereldwijde temperatuurstijging ruim boven de doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs van 1,5 graad Celsius uitkomen. De kans is in dit geval zelfs 40 procent dat de temperatuurstijging meer dan 2 graden Celsius bedraagt.
Acties
Het rapport bevat ook een reeks acties die volgens de onderzoekers een verschil kunnen maken, zoals het uitbreiden en versterken van de netwerkverbindingen tussen landen en regio’s om zo het stijgende aandeel wind- en zonne-energie beter te kunnen integreren.
Verder bevelen de netbeheerders aan om digitalisering te omarmen zodat de stroomnetwerken van de toekomst veerkrachtiger en flexibeler worden. Regeringen worden opgeroepen om actie te ondernemen tegen de lange doorlooptijden voor het moderniseren en uitbreiden van het elektriciteitsnet. Het plannen, vergunnen en voltooien van nieuwe netwerkinfrastructuur neemt 5 tot 15 jaar in beslag, in vergelijking met 1 tot 5 jaar voor nieuwe hernieuwbare-energieprojecten en minder dan 2 jaar voor laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen.
