PV-Vlaanderen presenteerde eind 2023 de visietekst ‘Zonnestroom in Vlaanderen 2030’. De centrale boodschap: zonnestroom wordt de dominante energiedrager van de 21e eeuw. Die ging gepaard met diverse aanbevelingen, onder meer betreffende een hervorming van de nettarieven en energieheffingen. In dat kader pleit de branchevereniging onder andere voor het elimineren van dubbele tarifering voor batterijen. ‘Die is unfair en zit de uitrol van batterijen in de weg’, aldus Wannes Demarcke van PV Vlaanderen en Chris Celis van ODE.
Nederland kent het fenomeen energiebelasting-stapeling voor opslag, ook wel bekend als de dubbele energiebelasting. Neemt een kleinverbruiker stroom af van het elektriciteitsnet om die op te slaan in een thuisbatterij, dan betaalt die energiebelasting over de afgenomen stroom. Het terugleveren van stroom is belastingvrij. Maar die gaat natuurlijk wel op de grote hoop in het elektriciteitsnet, en wordt die eerder geïnjecteerde stroom verderop weer afgenomen dan betaalt die gebruiker er opnieuw energiebelasting over. Dat verstoort de markt, en het is inherent oneerlijk.
Businesscase
Vlaanderen kent een vergelijkbare situatie, zij het dat de dubbele heffing daar vooral via de nettarieven op de energierekening loopt. Er is zowel voor afname als injectie sprake van dubbele nettarieven en heffingen. ‘Eigenaren van batterijen met een vermogen groter dan 10 kilovoltampère – kleinere zijn daarvan vrijgesteld – moeten ook nettarieven betalen voor teruglevering’, vertelt beleidsexpert Demarcke. ‘De dubbele nettarieven voor afname zijn echter veel belangrijker voor de businesscase. Die zijn namelijk vele malen hoger dan die voor injectie.’
Enorme impuls
Demarcke wijst erop dat op federaal niveau er momenteel al een vrijstelling is voor grote standalone-batterijen die kunnen worden ingezet ten behoeve van flex en balancering van het hoogspanningsnet, het domein van netwerkbeheerder Elia. Exploitanten van deze systemen betalen in België gedurende de eerste 10 jaar geen dubbele nettarieven voor afname en injectie. Hiermee is een enorme impuls ontstaan voor de ontwikkeling en realisatie van dit type energieopslagprojecten. Ook voerde de Vlaamse overheid een vrijstelling in voor de quotumplicht voor alle vrijstaande energieopslagsystemen voor de afgenomen volumes die opnieuw geïnjecteerd worden
Vrijstelling thuisbatterijen
‘Vanuit PV-Vlaanderen dringen we al lang aan op een vrijstelling van dubbele nettarieven naar het distributienet en naar opslag gecombineerd met productie of zelfverbruik’, aldus Demarcke. ‘We zijn tevreden dat VREG, de Vlaamse Regulator voor Energie en Gas, ingaat op een deel van ons pleidooi en voorstelt om vanaf 1 januari 2025 ook een vrijstelling in te voeren voor vrijstaande opslag op het distributienet. PV-Vlaanderen stelt voor dat deze vrijstelling op termijn ook ingevoerd wordt voor thuisbatterijen.’
Celis, beleidsmedewerker bij de Organisatie voor Duurzame Energie Vlaanderen (ODE) – de koepel van brancheverenigingen voor bedrijven in de hernieuwbare energiesector waar ook PV-Vlaanderen deel van uitmaakt – wijst op de groeiende behoefte aan flexibiliteit in het energiesysteem om het aanbod van en de vraag naar groene stroom te matchen.
Bevoorradingszekerheid
Juist daarin zit de grote toegevoegde waarde van batterijen’, aldus Celis. ‘Je kunt er heel wat systeemdiensten mee leveren en stroom in opslaan wanneer er een overaanbod van zon of wind is, om die weer terug te leveren bij tekorten. Zo kan de bevoorradingszekerheid worden bevorderd, de druk op het net worden verlicht en meer hernieuwbare energie in het systeem worden geïntegreerd. De Vlaamse thuisbatterij wordt hiervoor momenteel jammer genoeg nauwelijks ingezet. Als de dubbele nettarieven zouden verdwijnen, wordt het veel interessanter om de batterij in te zetten om flexibiliteit te leveren aan de netbeheerder of met de batterij in te spelen op dynamische onbalansprijzen. Er worden dus kansen gemist.’
Onhaalbare businesscase
‘Voor batterijen op het Vlaamse middenspanningsnet is de businesscase voor batterijen vaak moeilijker dan op laagspanning’, vult Demarcke aan. ‘Een batterij kan op vele manieren rendement behalen, maar door lagere nettarieven op dit spanningsniveau is de besparing via zelfverbruik en het capaciteitstarief meestal lager. Bovendien is het ook niet eenvoudig concurreren met alleenstaande batterijen die wel een vrijstelling hebben voor dubbele nettarieven op de energie- en frequentiemarkten. Bij sommige van onze leden zorgde dit ervoor dat ze voor de meerderheid van de geanalyseerde projecten geen positieve businesscase hadden en dus geen bankfinanciering verkregen voor het project.’
Lokale productie
Wat betreft batterijen bij grote zonnepaneelinstallaties en windturbines spreekt Demarcke over een groot marktpotentieel wanneer de dubbele nettarieven verdwijnen. PV Vlaanderen zal er in het kader van de consultatie rond de tarieven vanaf 2025 dan ook bij VREG voor pleiten om deze vrijstelling op korte termijn uit te breiden voor de volumes die afgenomen worden door de batterij en opnieuw geïnjecteerd. Hierdoor zouden pv-projecten op grote loodsen die al hun elektriciteit injecteren haalbaarder worden. Bovendien zou de aanwezige netcapaciteit dan efficiënter gebruikt worden, zowel voor hernieuwbare energie als voor opslag. Omdat er maar 1 afnemer is, kan het volume waarop de vrijstelling moet toegepast worden relatief eenvoudig bepaald worden met een beperkt aantal submeters die eventueel ook ingebouwd kunnen zijn.
Lokale afname
Complexer is het wanneer de opwekking van groene energie wordt gecombineerd met meerdere lokale afnemers, zo geeft Demarcke aan. ‘Dit kan het normaal verbruik van een bedrijf of particulier zijn, maar ook bijvoorbeeld laadpalen. Het is praktisch onhaalbaar om ogenblikkelijk alle fysieke stromen exact in kaart te brengen en op basis hiervan een vrijstelling te bepalen. In Duitsland werkte men daarom met een virtuele toewijzing van volumes om de vrijstelling te bepalen. De implementatie heeft natuurlijk wel veel voeten in de aarde, onder andere technologisch, financieel, organisatorisch en administratief.’
Work in progress
Synergrid, de belangenbehartiger van de Belgische netbeheerders, publiceerde onlangs een visienota om een marktmodel in te voeren waarbij meerdere contracten voor afname en injectie te hebben per toegangspunt aangepast zou worden. Het wordt hierdoor aantrekkelijker en eenvoudiger om een apart contract af te sluiten voor regelbare toepassingen – zoals een warmtepomp, elektrisch voertuig, zonnepaneelinstallatie of batterij. ‘Er zit een enorm potentieel in dit kader’, constateren Demarcke en Celis. Naast energy-as-a-service of dynamische contracten voor enkel het elektrisch voertuig, zou de omzetting van deze visienota in marktprocessen ervoor zorgen dat ook een vrijstelling op dubbele nettarieven eenvoudiger kan ingevoerd worden. Demarcke: ‘PV-Vlaanderen pleit er dan ook voor dat meerdere contracten per toegangspunt snel mogelijk gemaakt worden door VREG, waardoor in alle gevallen een vrijstelling op dubbele nettarieven kan toegepast worden. Op korte termijn hopen we dat de combinatie van energieopslag met zonnepanelen en windturbines aantrekkelijker wordt.’
