Zonne-energie is een belangrijke hernieuwbare energiebron om onze energiemix CO2-vrij te maken. Hoewel het gebruik van zonnepanelen de afgelopen tien jaar sterk is toegenomen, hebben veel huishoudens te maken met aanzienlijke barrières om te investeren in zonne-energie. Circulaire bedrijfsmodellen kunnen het toekomstige probleem van afgedankte zonnepanelen verminderen en de onafhankelijkheid van energie en hulpbronnen vergroten.
In het kader van het EU Horizon 2020 Circusol project, waaraan Futech deelnam als industriepartner, onderzochten Wim Van Opstal en Anse Smeets van VITO in welke gevallen circulaire bedrijfsmodellen de barrières voor zonnepanelen bij gezinnen kunnen verkleinen.
Barrières
De onderzoekers gebruikten enquêtegegevens (steekproef 3996 respondenten) uit Vlaanderen en hielden rekening met persoonlijke en huisvestingskenmerken alsook institutionele vertrouwensparameters. De resultaten suggereren dat de initiële investering, een gebrek aan vertrouwen in overheden, technologische veroudering (dwz: voorkeur om te wachten op nieuwe technologieën) en een gepercipieerd gebrek aan winstgevendheid de belangrijkste barrières vormen voor residentiële investeringen in fotovoltaïsche zonne-energie.
Circulaire bedrijfsmodellen
Circulaire bedrijfsmodellen, waaronder serviceovereenkomsten en het hergebruik van zonnepanelen, lijken alleen de eerste barrière (investeringskost) op te lossen. De resultaten van VITO tonen het belang aan van vertrouwen in dienstverleners en technologie, en de complexe relatie tussen vertrouwen in overheden en investeringen in zonnepanelen. De onderzoekers raden beleidsmakers aan om energie-, milieu- en sociale beleidsinitiatieven te coördineren om de toepassing van zonnepanelen op een duurzame manier te bevorderen. Bovendien is het voor beleidsmakers opportuun om te investeren in juridische complementariteit en rechtszekerheid, zodat huishoudens weer vertrouwen krijgen in het toepassen van nieuwe en duurzame technologieën.
Zowel servicemodellen als modellen voor het hergebruik van zonnepanelen hebben sterke economische en ecologische waardeproposities die het meest aantrekkelijk lijken voor vrouwelijke klanten en bewoners die in oudere huizen en huizen met platte daken wonen. Dit laatste heeft te maken met het feit dat de esthetische gevolgen van een hergebruikinstallatie met potentieel heterogene zonnepanelen eerder beperkt zijn op huizen met platte daken. PV-hergebruik wordt vooral interessant gevonden door klantensegmenten met volgende kenmerken: jong, hoogopgeleid, met migratieachtergrond en minder risicomijdend.
Vertrouwen
Een ander belangrijk resultaat is dat vertrouwen in zowel dienstverleners als technologie kan worden beschouwd als noodzakelijke voorwaarde voor servicemodellen en modellen voor het hergebruik van zonnepanelen.
De resultaten suggereren ook een complexe relatie tussen vertrouwen in overheden en de toepassing van zonnepanelen. Ten eerste zien we dat het vertrouwen in overheden hoger is bij huishoudens die niet in een PV-installatie hebben geïnvesteerd. Dit kan het vertrouwen weerspiegelen in het overheidsbeleid dat mogelijks resulteert in voldoende en betrouwbare levering van betaalbare energie, wat het gevoel belemmert dat men zelf moet investeren in zonne-energie om onafhankelijk en zelfvoorzienend te zijn. Aan de andere kant hebben de hervormingen van het energiebeleid in het afgelopen decennium geleid tot een afname van het vertrouwen in de overheid bij huiseigenaren die investeerden in een PV-installatie. Een gebrek aan vertrouwen in de overheid blijkt ook samen te hangen met een gebrek aan interesse in hergebruik van zonnepanelen.
Rol van de overheden
Aangezien circulaire businessmodellen de financiële drempel kunnen verlagen voor huishoudens die vandaag nog niet investeren in een PV-installatie, is het belangrijk dat overheden over verschillende beleidsdomein heen hierop inspelen. Het biedt overheden een instrument om gericht energieongelijkheid, klimaatuitdagingen en duurzaamheid aan te pakken. Circulaire businessmodellen voor zonne-energie hebben immers een positieve milieu-, financiële en sociale impact.
Naast het ondersteunen van circulaire businessmodellen blijkt uit het onderzoek dat het belangrijk is dat overheden inzetten op het terugwinnen van vertrouwen door een geloofwaardig energiebeleid te ontwikkelen dat complementariteit vertoont op verschillende beleidsniveaus en -domeinen en dat rechtszekerheid biedt voor huishoudens om te investeren in hernieuwbare energieoplossingen.
Overheden kunnen ook helpen bij het delen van ervaringen van huishoudens die servicemodellen voor zonne-energie gebruiken. Uit het onderzoek blijkt immers dat een gebrek aan ervaringen van gelijken een belangrijke drempel lijkt te zijn voor de toepassing van servicemodellen voor zonne-energie. Het laten zien van circulariteitsaspecten van bekende servicemodellen zoals Netflix, kan helpen om overtuigingen en voorkeuren te veranderen met betrekking tot de rol van eigendom om toegang te krijgen tot duurzame, hernieuwbare energie.
Klik hier voor het volledige artikel, zoals gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift ‘Energy Policy’.
