Zowel de federale, regionale als lokale verkiezingen staan voor de deur in België. Brancheorganisatie PV-Vlaanderen sorteerde daar eind vorig jaar op voor met de visietekst ‘Zonnestroom in Vlaanderen 2030’. Een van de boodschappen aan nieuwe regeringen: maak de combinatie van een warmtepomp(boiler) en een zonnepaneelinstallatie de standaardkeuze voor nieuwbouw en renovatie.
Breder verhaal
De visietekst van PV Vlaanderen is een van de onderliggende stukken van een memorandum waar ODE – de sectororganisatie voor duurzame energie in Vlaanderen – momenteel de laatste hand aan legt. Ziet men het advies van PV Vlaanderen aangaande zonnepanelen en warmtepompen ook letterlijk terug in dit overkoepelend memorandum met beleidsaanbevelingen ten aanzien van energietransitie? Dirk van Evercooren, algemeen directeur van ODE, wil allereerst een breder verhaal vertellen.
Slim aansturen
‘ODE kent een aantal platforms, zo noemen we de brancheorganisaties die we verenigen’, aldus Van Evercooren. ‘Wij pleiten niet voor het toepassen van één hernieuwbare-energietechnologie. De energietransitie vergt het combineren van een aantal componenten, en vooral het slim integreren en aansturen daarvan. Dat geldt zowel voor de overheid, bedrijven als gezinnen. Systeemdenken is dus noodzaak en dat moet zich uiten in passende (beleids)keuzes. Dat is de kern van onze boodschap.’
Overlap
Hoe ziet van Evercooren de wenselijke inzet op de combinatie van een warmtepomp(boiler) en een zonnepaneelinstallatie bij nieuwbouw en renovatie? Hij duidt allereerst op de veel gehoorde opmerking dat deze technologieën geen perfecte ‘overlap’ hebben. Zonnepanelen produceren de meeste stroom als de zon schijnt, dus vaak als het warm is. De warmtepomp moet het leeuwendeel van zijn werk doen als het koud is, wanneer een huis verwarmd moet worden.
Hete zomers
Van Evercooren: ‘Uit vele onderzoeken blijkt echter dat het combineren van deze technologieën behoorlijk effectief is in de tussenseizoenen, de lente en de herfst. Daarnaast kun je met een warmtepomp vaak ook koelen, in tegenstelling tot een gasboiler of stoken op olie. Dat wordt steeds belangrijker met de alsmaar hetere zomers. En wat dit betreft is er uiteraard wel sprake van een perfecte overlap van zonnepanelen en warmtepompen. Er is dus een goede case te maken voor deze combinatie, mogelijk nog te optimaliseren als je er een batterij tussen zet en al die componenten optimaal aanstuurt.’
Zonneboilers en pvt
Worden met het pleit van PV Vlaanderen en ODE zonneboilers en pvt niet tekortgedaan als mooie oplossingen voor de warmtetransitie? Van Evercooren plaatst een belangrijke kanttekening bij zonnecollectoren op het dak van woningen. De energietransitie, ook als het gaat om het verwarmen van huizen, wordt voor een belangrijk deel gedreven door elektrificatie. Waar het dakoppervlak van woningen vaak beperkt is en zonnepanelen een no brainer, zijn, is er bovendien doorgaans geen ruimte meer over voor zonnecollectoren.
Geen gemeengoed
‘Pvt is wel een interessante piste’, stelt Van Evercooren. ‘Daarmee kunnen gelijktijdig zonnestroom en -warmte mee worden opgewekt, met sommige types ook als het buiten koud is. Die kan dan worden opgewaardeerd met behulp van een warmtepomp. In Vlaanderen is pvt echter zeker nog geen gemeengoed. Consumenten vragen er niet spontaan naar, installateurs bieden het beperkt aan. Het wordt niet breed gepromoot, ook niet door de overheid. Maar daar liggen zeker kansen.’
Renovatieverplichting
Wat betekent het pleidooi voor de combinatie zonnepanelen en warmtepomp als standaardkeuze bij nieuwbouw en renovatie concreet? Wat verwacht ODE en zijn achterban van de huidige en toekomstige politici die Vlaanderen en België besturen? Van Evercooren onderstreept dat die al zinnige stappen hebben gezet. Hij noemt daarbij onder andere de renovatieverplichting die Vlaanderen begin dit jaar invoerde als een goede incentive. Alle woningen en appartementen die vanaf 2023 zijn aangekocht met label E of F, moeten verplicht gerenoveerd worden naar label D of beter, binnen de 5 jaar na aankoop – en andere overdrachten.
Onlogisch en absurd
Van Evercooren: ‘In de Vlaamse nieuwbouw is het plaatsen van zonnepanelen vrijwel altijd de standaard, een warmtepomp al heel vaak. Maar toch is het promoten van de warmtepomp nog zinvol, omwille van de vele vooroordelen die helaas nog steeds de ronde doen. Renovatie is echter een heel ander verhaal. Allereerst zijn zonnepanelen en een warmtepomp alleen een effectieve duurzame oplossing bij goede isolatie. Dat gaat er dus aan vooraf. En wil je het gebruik van warmtepompen echt stimuleren, dan is een wezenlijke taks-shift nodig. Overheden hebben over de jaren allerhande heffingen en toeslagen aan de elektriciteitsrekening toegevoegd. Daardoor wordt elektriciteit nu veel zwaarder belast dan gas en olie. Dat is onlogisch en absurd waar iedereen het erover eens is dat elektrificatie ook een cruciaal element van de warmtetransitie is. Wij roepen samen met andere partijen zoals consumentenorganisaties, vakbonden, werkgeversverenigingen en kennisinstituten al lang en heel hard dat die taks-shift nodig is. De federale regering heeft daar gehoor aangegeven, maar die omslag naar een nieuwe prijsverhouding zal pas vanaf 2027 ingezet worden. Zo verliezen we 4 jaar of meer. Wij roepen de federale regering dus met klem op die datum naar voren te halen.’
